گروه فرهنگی مشرق - بیست و یکمین جلد از دایرةالمعارف بزرگ اسلامی به حروف «ح» و «خ» اختصاص دارد که در حرف «خ» مدخل عبارت حضرت آیتالله سید علی خامنهای، به قلم علیاکبر ولایتی نوشته شده است. نخستین مدخل این مجلد، با «حسین بایقرا» آغاز میشود و با مدخل «خانقاه» پایان مییابد.
خاندان، شخصیت علمی و فرهنگی، آثار، حیات سیاسی و اجتماعی، دهه اول انقلاب اسلامی: (بهمن1357 ـ خرداد 1368)، حزب جمهوری اسلامی، امامت جمعه تهران در مجلس شورای اسلامی، دفاع مقدس، فعالیتهای ارشادی و تبیینی مقابله با لیبرالها و بنی صدر، دوران ریاست جمهوری، دوران رهبری، سیاست داخلی، سفرهای استانی، وقایع سالهای 1378 و 1388 ش، اصل «نه شرقی، نه غربی»، حمایت از مردم لبنان و فلسطین، حمایت از بیداری اسلامی، عزت، حکمت و مصلحت، دیپلماسی انقلابی، رابطه با آمریکا، پرونده هستهای، اصول و اولویتهای اقتصادی آیتالله خامنهای، راهبردهای اقتصادی آیتالله خامنهای، تعیین چهارچوب برای اسناد بالادستی و راهبردی، فرهنگ، علم و فناوری، جایگاه توسعه علمی و پژوهشی در اسناد بالادستی و... از جمله موضوعاتی است که در این بخش مورد بررسی قرار گرفته و به صورت مبسوط شرح داده شده است.
متن ذیل بخشی از روایت علیاکبر ولایتی از زندگی و خانواده رهبر معظم انقلاب است:
«ی در خانوادهای روحانی در مشهدزاده شد. جد اعلای او سید محمد حسینی تفرشی نسب به سادات افطسی میرساند. شجرۀ وی به سلطانالعلماء احمد، معروف به سلطان سید احمد میرسد که با 5 واسطه از اخلاف امام سجاد (ع)، است. جدش سید حسین خامنهای (ح 1259-20 ربیعالآخر 1325 ق) در خامنه به دنیا آمد و در نجف نزد استادان بزرگی چون سید حسین کوهکمری، فاضل ایروانی، فاضل شربیانی، میرزا باقر شکی و میرزا محمدحسن شیرازی دانش آموخت و پس از طی مدارج علوم دینی در حوزۀ علمیۀ نجف، در زمرۀ فقها و مدرسان آن حوزه قرار گرفت. او در 1316 ق به تبریز آمد (آقابزرگ، 2/640) و مدرس مدرسۀ طالبیه و امام جماعت مسجد جامع آن شهر شد (گلشن...، 2/971). سید حسین دارای افکار بلند سیاسی و اجتماعی، و از علمای طرفدار مشروطه بود و همواره مردم را به حمایت و پاسداری از نهضت مشروطه تشویق میکرد (آرشیو مرکز اسناد...، شم 1225). برخی از آثار علمی وی ازجمله حاشیه بر کتابهای ریاض المسائل، قوانین الاصول، مکاسب شیخ انصاری، فوائد الاصول و شرح لمعه وقف کتابخانۀ حسینیۀ شوشتری نجف شد (آقابزرگ، همانجا). شیخ محمد خیابانی، روحانی مبارز و مجاهد عصر مشروطه، شاگرد و داماد وی بود (کسروی، 92). سید محمد خامنهای (1293 ق، نجف ـ شعبان 1353، نجف) مشهور به پیغمبر (بهبودی، 12)، عموی آیتالله خامنهای از شاگردان آخوند خراسانی، شریعت اصفهانی و دیگر بزرگان نجف بود، و فردی آگاه به مسائل زمان و از رجال طرفدار مشروطه بهشمار میرفت (آقابزرگ، 6، مقدمه، 13).
پدر آیتالله خامنهای ،سید جواد خامنهای (20 جمادیالآخر 1313، نجف/ 16 آذر 1274-14 تیر 1365) از علما و مجتهدان عصر خود بود که در نجف متولد شد و در کودکی همراه خانوادهاش به تبریز آمد. ...»
دایرةالمعارف بزرگ اسلامی به سه زبان فارسی، عربی، و انگلیسی منتشر میشود. این دایرةالمعارف به جلد 21 رسیده است، اما به گفته موسوی بجنوردی، رئیس مرکز، تعداد جلدهای آن به 35 تا 40 جلد افزایش پیدا خواهد کرد.
برای دایرةالمعارف بزرگ اسلامی مدخلهای گوناگونی پیشبینی شده است که زمینههای مختلف فرهنگ و تمدن اسلامی، مانند قرآنشناسی، فقه، حدیث، تاریخ سیاسی و اجتماعی، جغرافیای تاریخی و انسانی، اسلام و فرقههای اسلامی (فِرَق مذهبی و مکاتب کلامی)، فلسفه و عرفان، زبان و ادبیات سرزمینهای اسلامی، تاریخ علوم ریاضی و طبیعی، هنر و معماری در سرزمینهای اسلامی، مردمشناسی و نیز جنبههای فرهنگ بومی و محلی اقوام مسلمان را در برمیگیرد.
بیست و هفتمین دوره نمایشگاه کتاب تهران از فردا به مدت 10 روز میزبان علاقهمندان به کتاب و کتابخوانی در مصلی امام خمینی(ره) است.
خاندان، شخصیت علمی و فرهنگی، آثار، حیات سیاسی و اجتماعی، دهه اول انقلاب اسلامی: (بهمن1357 ـ خرداد 1368)، حزب جمهوری اسلامی، امامت جمعه تهران در مجلس شورای اسلامی، دفاع مقدس، فعالیتهای ارشادی و تبیینی مقابله با لیبرالها و بنی صدر، دوران ریاست جمهوری، دوران رهبری، سیاست داخلی، سفرهای استانی، وقایع سالهای 1378 و 1388 ش، اصل «نه شرقی، نه غربی»، حمایت از مردم لبنان و فلسطین، حمایت از بیداری اسلامی، عزت، حکمت و مصلحت، دیپلماسی انقلابی، رابطه با آمریکا، پرونده هستهای، اصول و اولویتهای اقتصادی آیتالله خامنهای، راهبردهای اقتصادی آیتالله خامنهای، تعیین چهارچوب برای اسناد بالادستی و راهبردی، فرهنگ، علم و فناوری، جایگاه توسعه علمی و پژوهشی در اسناد بالادستی و... از جمله موضوعاتی است که در این بخش مورد بررسی قرار گرفته و به صورت مبسوط شرح داده شده است.
متن ذیل بخشی از روایت علیاکبر ولایتی از زندگی و خانواده رهبر معظم انقلاب است:
«ی در خانوادهای روحانی در مشهدزاده شد. جد اعلای او سید محمد حسینی تفرشی نسب به سادات افطسی میرساند. شجرۀ وی به سلطانالعلماء احمد، معروف به سلطان سید احمد میرسد که با 5 واسطه از اخلاف امام سجاد (ع)، است. جدش سید حسین خامنهای (ح 1259-20 ربیعالآخر 1325 ق) در خامنه به دنیا آمد و در نجف نزد استادان بزرگی چون سید حسین کوهکمری، فاضل ایروانی، فاضل شربیانی، میرزا باقر شکی و میرزا محمدحسن شیرازی دانش آموخت و پس از طی مدارج علوم دینی در حوزۀ علمیۀ نجف، در زمرۀ فقها و مدرسان آن حوزه قرار گرفت. او در 1316 ق به تبریز آمد (آقابزرگ، 2/640) و مدرس مدرسۀ طالبیه و امام جماعت مسجد جامع آن شهر شد (گلشن...، 2/971). سید حسین دارای افکار بلند سیاسی و اجتماعی، و از علمای طرفدار مشروطه بود و همواره مردم را به حمایت و پاسداری از نهضت مشروطه تشویق میکرد (آرشیو مرکز اسناد...، شم 1225). برخی از آثار علمی وی ازجمله حاشیه بر کتابهای ریاض المسائل، قوانین الاصول، مکاسب شیخ انصاری، فوائد الاصول و شرح لمعه وقف کتابخانۀ حسینیۀ شوشتری نجف شد (آقابزرگ، همانجا). شیخ محمد خیابانی، روحانی مبارز و مجاهد عصر مشروطه، شاگرد و داماد وی بود (کسروی، 92). سید محمد خامنهای (1293 ق، نجف ـ شعبان 1353، نجف) مشهور به پیغمبر (بهبودی، 12)، عموی آیتالله خامنهای از شاگردان آخوند خراسانی، شریعت اصفهانی و دیگر بزرگان نجف بود، و فردی آگاه به مسائل زمان و از رجال طرفدار مشروطه بهشمار میرفت (آقابزرگ، 6، مقدمه، 13).
پدر آیتالله خامنهای ،سید جواد خامنهای (20 جمادیالآخر 1313، نجف/ 16 آذر 1274-14 تیر 1365) از علما و مجتهدان عصر خود بود که در نجف متولد شد و در کودکی همراه خانوادهاش به تبریز آمد. ...»
دایرةالمعارف بزرگ اسلامی به سه زبان فارسی، عربی، و انگلیسی منتشر میشود. این دایرةالمعارف به جلد 21 رسیده است، اما به گفته موسوی بجنوردی، رئیس مرکز، تعداد جلدهای آن به 35 تا 40 جلد افزایش پیدا خواهد کرد.
برای دایرةالمعارف بزرگ اسلامی مدخلهای گوناگونی پیشبینی شده است که زمینههای مختلف فرهنگ و تمدن اسلامی، مانند قرآنشناسی، فقه، حدیث، تاریخ سیاسی و اجتماعی، جغرافیای تاریخی و انسانی، اسلام و فرقههای اسلامی (فِرَق مذهبی و مکاتب کلامی)، فلسفه و عرفان، زبان و ادبیات سرزمینهای اسلامی، تاریخ علوم ریاضی و طبیعی، هنر و معماری در سرزمینهای اسلامی، مردمشناسی و نیز جنبههای فرهنگ بومی و محلی اقوام مسلمان را در برمیگیرد.
بیست و هفتمین دوره نمایشگاه کتاب تهران از فردا به مدت 10 روز میزبان علاقهمندان به کتاب و کتابخوانی در مصلی امام خمینی(ره) است.